Brits initiatief leerzaam voor Nederlandse ambassade?

Zou toeval toch bestaan? We kregen woensdag een brief van zakenman Johan van Laarhoven, die 20 jaar celstraf in de beruchte Klong Prem gevangenis  uitzit, kampend met een steeds slechter wordende gezondheid. Tezelfdertijd viel in Thaise kranten en op internet te lezen dat de Britse ambassade actie heeft ondernomen ter verbetering van het lot van de Britse gevangenen in Thailand en dat, zeer verstandig, heeft gepresenteerd met te wijzen op de noodzaak voor alle gedetineerden, ongeacht hun nationaliteit, een menswaardig bestaan in de gevangenis te verzekeren.

Het eerste wat je, met een brief van Johan in de hand, denkt bij lezing van het nieuwsbericht is: verdomme Nederlandse ambassade, sluit je als de wiedeweerga bij dit Britse initiatief aan. Want betere omstandigheden in de gevangenis voor allen zal ook effect hebben voor de voormalige coffeeshophouder Van Laarhoven. Ga maar na, hij heeft al twee jaar last van een ‘frozen shoulder’ door het moeten slapen op de stenen vloer. Helse pijn, niet in slaap kunnen vallen, en je nachtrust krijgen in een cel met vijftig andere gedetineerden valt al niet mee. Maar zijn herhaalde verzoeken aan vertegenwoordigers van de ambassade de gevangenisdirectie te overtuigen van de noodzaak van een hoofdkussentje leveren niets op. Van Laarhoven wijt dat aan te weinig inzet van die functionarissen.

Daar kan hij ongelijk in hebben, maar je kunt ook stellen, als zoiets eenvoudigs als een kussentje al niet lukt, wat kan er dan wel succesvol worden besproken? Totnogtoe kiest Nederland in de zaak-Johan en Tukta van Laarhoven voor ‘stille diplomatie’. Omdat men de Thai niet op gevoelige teentjes wil trappen. Valt zeker wat voor te zeggen. Maar als de direct betrokkenen geen andere resultaten zien dan prachtig verwoorde verzekeringen van Nederlandse ministers dat de zaak hun volle aandacht heeft, gaan ze denken dat die stille diplomatie een dekmantel is voor nietsdoen. Of zoals Van Laarhoven het stelt: ‘Ze laten me gewoon wegrotten. Opgeruimd staat netjes.’

Ongetwijfeld kennen de Britten ook de kunst van stille diplomatie. Het nadeel van die stilte, het gevoel dat er niets gebeurt, hebben zij nu ondervangen met hun actie voor lotsverbetering van alle gevangenen in Thailand. Zij halen er internationale overeenkomsten bij als het zgn. Mandela Reglement (de VN standaard regels voor behandeling van gevangenen) en de in de Bangkok Regeling vastgelegde bepalingen voor speciale zorg voor vrouwelijke gedetineerden. De Britten hebben daar nog eigen opvattingen over hoe de dagelijkse gang van gevangeniszaken te regelen aan toegevoegd, de Standard Operating Procedures. Over dit alles zijn zij in overleg met de Thaise autoriteiten, er is al een workshop geweest over een nieuw handboek voor bewakers.

We weten dit allemaal dankzij Politie Kolonel Pol Col Naras Savestanan, de vorig jaar benoemde directeur-generaal van het ‘Corrections Department’. Hij presenteerde zich bij zijn aantreden als een hervormer. Corrupte bewaarders werden ontslagen, datzelfde gold voor gevangenispersoneel dat hun macht misbruikte om gedetineerden te chanteren, seksueel te misbruiken of te mishandelen. Volgens Naras kan verdere uitwerking van de Britse SOP’s helpen aan een in alle gevangenissen geldend en gepraktizeerd beleid ter verzekering van mensenrechten. Dat is goed voor bewakers, want die weten waar zij zich aan te houden hebben, en de gedetineerden, was zijn boodschap.

De vraag is natuurlijk of de Thaise autoriteiten in de praktijk betekenisvolle stappen gaan zetten voor menswaardiger behandeling van gedetineerden. Onder hen 15.076 buitenlanders, de meesten  afkomstig uit landen uit de regio. Het aantal Nederlanders zou dertien zijn, volgens een kaartje van Buitenlandse Zaken, juli vorig jaar gepubliceerd in De Volkskrant. Johan van Laarhoven is overigens niet de enige met klachten over de toestanden in de gevangenis of te geringe steun van de ambassade. Twee jaar terug deed ex-gedetineerde Michiel ten Broek in het AD daarover een boekje open (‘ze behandelen je nog slechter als een dier, je bent een stuk vuil’).

De Britse actie kan met medewerking van de Thaise kant voor lotsverbetering van velen zorgen/ Daarmee heeft van Laarhoven nog geen hoofdkussentje. Maar voor iemand die tiwntig jaar aan de broek heeft gekregen is de lange termijn ook zeer belangrijk.  Daarom hebben we de Nederlandse ambassade donderdag gevraagd of de Britten hier op eigen houtje werken dan wel in overleg met andere EU-landen. Helaas was er geen functionaris aanwezig die deze en andere vragen telefonisch direct kon beantwoorden. Dit gebeurt komende week, zo is beloofd,  en vanzelfsprekend maken we daar op deze plaats melding van.

Voor Johan en zijn levenspartner Tukta (voor wie het vonnis inmiddels is teruggebracht van twaalf naar ‘slechts’  zeven jaar) zijn de inspanningen van de Nederlandse overheid voor hun zaak van levensbelang. En hoe bitter moet het zijn dat je in die Thaise cel terecht bent gekomen door  toedoen van Nederlandse overheidsdienaren die in hun jacht op ‘drugscriminelen’ ver buiten hun boekje gingen? Terwijl wat hen werd aangerekend voor de Nederlandse rechter zou uitdraaien op minder celstraf in aanzienlijk menselijker omstandigheden dan de bijna vier jaar die zij in Thailand achter de rug hebben? Met voor Johan nog zestien jaar voor de boeg.

Van Laarhoven beschrijft in zijn laatste brief hoe hij probeert te overleven in een overvolle cel met wat hij noemt ‘het laagste van het laagste’: gangsterbazen, verkrachters, moordenaars. Zijn tactiek is zich met niemand te bemoeien. Dan kun je ook niet ongewild in onderlinge vetes en geweldsuitbarstingen verzeild raken. Zo min mogelijk sociaal contact dus. Voor zijn medegevangen moet hij een zonderling zijn, ze hebben geen last van die stille. Het betekent wel dubbel isolement. Die van de Thaise cel en de noodgedwongen opsluiting in jezelf. Is het wonder dat Van Laarhoven cynisch wordt als Sander Dekker, de nieuwbakken minister met de nieuwbakken portefeuille ‘Rechtsbescherming’ in antwoord op kamervragen laat weten vooralsnog niets voor hem en zijn vrouw te kunnen doen?  Dekker komt uit de politieke stal van schandaalridders Opstelten, Teeven, Van der Steur. Een VVD’er op Rechtsbescherming, dat heeft toch veel van de vos belasten met welzijnswerk in het kippenhok.

Door: Hans Geleijnse, trefpuntazie.com op 16 februari 2018