De handel, justitiële willekeur en de onderbuik
Met Frans van Laarhoven bezoeken we de twee vestigingen van The Grass Company in Den Bosch aan het Emmaplein en de Maastrichtse weg. We kijken er rond in de ‘keuken’ van de twee smaakvol ingerichte shops. In niets herinneren deze moderne cafés aan vroeger tijden, toen coffeeshops vaak donkere spelonken waren waar hippie incrowd met de hasjwolken buitengemeen belangwekkende ideeën naar de plafonds blowden.
De sector is met de tijd meegegaan. En weet dat aan te kleden. Grass Company Emmaplein ademt de sfeer van een bruin café, die aan de Maastrichtseweg doet meer aan een ontmoetingsplaats voor yuppen denken. Het bedrijf exploiteert er nog twee in Tilburg, met als ‘vlaggeschip’ het poshe café-restaurant aan de Spoorlaan. Met het hoofdkwartier het ‘erfgoed’ van Johan, de selfmade man, de vrije jongen die vier decennia terug zijn kansen op ondernemerschap greep toen de politiek zich met het gedoogbeleid aanpaste aan wat op straat gemeengoed was geworden: het roken van een jointje.
De business is intussen verder dan simpelweg rookwaar verkopen. Natuurlijk, het blijft de kern, maar alle shops en ketens die zich verder hebben ontwikkeld zijn ondernemingen geworden die méér dan dat bieden. Ook The Grass Company. In alle shops is de merchandising een belangrijke inkomstenbron geworden. TGC heeft zelfs een postorderbedrijf. Petjes, pijpjes, t-shirts, boxershorts, condooms, sieraden en lampen, je kunt het zo gek niet bedenken of het zit in het assortiment.
Een Russische hacker bijt er de tanden op stuk
Een deel van de ongeveer honderd medewerkers van de Company is al jaren bij het bedrijf in dienst, vertelt Frans. Hij zegt geen zakelijke banden met The Grass Company te hebben, Hij is thans actief in de vastgoedmarkt, had in het verleden een bedrijf dat Finse houten woningen importeerde. Trots op wat onder de naam Van Laarhoven in Den Bosch en Tilburg is neergezet, is hij wel. Het bewijs van slagvaardig ondernemerschap. Een strak geleide exploitatie, met oog voor elk detail.
Aan het Emmaplein is Amar de bedrijfsleider. Tien jaar geleden uit Syrië gevlucht, met steun van de Van Laarhovens inmiddels met gezin volledig ingeburgerd in Nederland. Hij demonstreert ons het volledig gecomputeriseerde kassasysteem, dat elk product volgt, van de geregistreerde aanlevering vanuit het ‘hoofdkwartier’ in de Kooikerstraat in Tilburg tot en met de verkoopbon aan de klant. Onder de toonbank verkopen is er niet bij. Met dit systeem kan niet worden gemanipuleerd, benadrukt Amar met een beslistheid die suggereert dat zelfs een Russische hacker er de tanden op zou stukbijten.
Frans kijkt naar een serie tv-schermen die tonen wat de camera’s in en direct buiten het café registreren. Beveiliging heeft hoge prioriteit, ook ter voorkoming van overlast voor de buurt als rumoerige klanten of foutparkeerders. Ook moet de clientèle met identiteitsbewijs kunnen aantonen 18 jaar of ouder te zijn, zonder kom je niet binnen. De portier moet er tevens op toezien dat er geen overlast aan de buurtbewoners wordt bezorgd.
Een niet meer weg te denken bedrijfstak
Deze maatregelen illustreren tevens dat een coffeeshop iets anders is dan een buurtcafé. De overheid kijkt deze sector op de vingers, de criminaliteit poogt een poot tussen de deur te krijgen. Dat is óók een gevolg van het inconsequente gedoogbeleid dat verkoop van hennepproducten toestaat, maar teelt en inkoop ervan in de illegale sfeer houdt, wat neerkomt op een open uitnodiging aan de criminaliteit om een voet tussen de deur te krijgen bij de bevoorrading van coffeeshops.
Er is ter onderstreping van het maatschappelijk ingeburgerd raken van de coffeeshop ook een andere vergelijking mogelijk: die met de buurtsuper. Als wij tijdens een werkdag en op kantooruren in de coffeeshops zijn komt de een na de andere klant binnen om de thuisvoorraad op peil te brengen. Even een rokertje inslaan, voor velen net zo gewoon als een pak suiker of een kratje bier kopen bij de supermarkt.
De balansen van de uiteraard bij de Kamer van Koophandel geregistreerde BV’s van The Grass Company (elke vestiging is een zelfstandige bv) tonen dan ook jaarlijks een gezamenlijke omzet van ¢10 miljoen plus. Ook bij andere bedrijven in deze sector wordt goed verdiend. De politiek echter wist en weet niet hoe met deze ontwikkeling van de bedrijfstak om te gaan. Recentelijk is door de Tweede Kamer een initiatiefwet van Vera Bergkamp en geestverwante collega’s aangenomen – ook de VVD was om – die wietteelt beoogt te legaliseren en reguleren. Of die ook wet wordt mag worden betwijfeld. Door de geschiedenis van het gedoogbeleid heen heeft de politiek zich te verdeeld, te besluiteloos en zeg maar gerust te laf getoond om een ondubbelzinnig beleid te introduceren. Gevolg: rechtsonzekerheid voor de ondernemers en willekeur bij het vervolgingsbeleid. Veel gezwets uit de onderbuik
Zigzag-beleid. dat naar willekeur riekt, ook rechters hebben het ermee gehad. Zo bepaalde het hof in Den Bosch november 2015 dat The Grass Company wel degelijk een grotere voorraad in huis mocht hebben dan de 500 gram geestverruimende grondstoffen die de wet toelaat. Een interessante overweging uit het vonnis: de coffeeshops worden gedoogd door de overheid en hebben zich aan de gedoogvoorwaarden gehouden. Daarbij vindt het hof het van belang dat een coffeeshop binnen het Nederlandse softdrugsbeleid een maatschappelijke functie heeft gekregen. De rechtbank te Breda denkt daar heel anders over, want die beslechtte een jarenlange juridische strijd tussen The Grass Company en de Tilburgse burgemeester Peter Noordanus in het voordeel van de laatste. Inzet was sluiting van het hoofdkwartier/inpakhuis van TGC, van waar het assortiment naar de coffeeshops gaat. De sluiting is overigens tijdelijk, het bedrijf is weer open. Wat dus niet wil zeggen dat er morgen niet opnieuw een inval kan plaatsvinden.
De 68-jarige Noordanus, die dit najaar als burgemeester vertrekt, is hoofd van de zgn. Task Force Brabant, waarin tal van overheidsinstellingen – het Openbaar Ministerie van Breda, politie, belastingdienst – samenwerken. De PvdA-burgervader profileerde zich vooral als crimefighter. Hoewel hij in 2014 het manifest van 25 burgemeesters voor legealisering van wietteelt mee ondertekende, kan hij anders dan zijn partijgenoten Paul Depla en Rob van Gijzel (de eerste burgemeester van Breda, de ander voormalig van Eindhoven) geen uitgesproken voorstander worden genoemd. Vaak gebruikte hij dezelfde argumenten tegen als de hardliners in het afwijzerskamp, zoals voormalig VVD-justitieminister Ivo Opstelten.
Onder leiding van Noordanus heeft het er langzamerhand de schijn van gekregen dat er twee soorten opsporings- en vervolgingsbeleid zijn: voor boven de Moerdijk en een ten Zuiden, vooral Brabant en Zeeland. Dat uit zich zelfs in het taalgebruik van persverklaringen en vervolgens in de media. Belastingontduiking – als daarvan sprake is in de zaak van Laarhoven – is niet sexy genoeg, het wordt pas leuk opdienen aan de publieke opinie met kwalificaties als drugshandelaar, liefst lid van een internationale organisatie. Het OM heeft met zelotische ijver de Van Laarhovens uitgeroepen tot speerpunt. En hoewel de verdachten niet voor de rechter (kunnen) worden gebracht, zijn zij publiekelijk al zo ongeveer veroordeeld.
Media-staaltjes die inspelen op onderbuikgevoelens en justitiële willekeur wegpoetsen komen er na een afgewogen verhaal in NRC-Handelsblad januari 2015 over de zaak Van Laarhoven. Het NRC-artikel Dat sluit af met de vermelding dat ook andere coffeeshop-eigenaren zich in het buitenland hebben gevestigd en daar zakelijk actief zijn. Een aantal van hen in in Thailand. Terecht vrezen deze ondernemers dat met een OM dat opereert als tegen het echtpaar Van Laarhoven ook zij kans lopen aan het kruis te worden genageld.
Telegraaf-misdaadverslaggever en tv-showman John van den Heuvel laat dit onvermeld in wat alles heeft van een persoonlijke kruistocht tegen Johan van Laarhoven. Die wordt in krant en op tv exclusief in de schijnwerpers gezet als een crimineel die met zijn in de drugshandel verdiende miljoenen als een zonnegod in Thailand leeft. Een aantal maanden later gaat Thailandblog, een site voor Thailand-liefhebbers, een stap verder. In een verhaaltje over een in Thailand actieve collega-ondernemer blijft onvermeld dat Van Laarhoven in Thailand zes jaar lang met zijn ‘drugsgeld’ (een terminologie die klakkeloos wordt overgenomen) een identieke situatie kende als de genoemde collega. Evenmin wordt het nodig geacht te belichten dat Van Laarhoven niet vanwege zijn Thaise activiteiten werd gearresteerd, maar op verzoek van de justitiële Task Force aan de Thaise autoriteiten. Waarschijnlijk paste dit niet bij de vergelijking tussen Van Laarhoven als slechterik en diens collega als good guy.
Met twee maten meten en op de onderbuik gericht gezwets is niet alleen frustrerend voor de betrokkenen, het schaadt hen ook. Johan en Tukta van Laarhoven zijn het slachtoffer van een fishy Nederlands vervolgingsbeleid. In hun belang is dat pogingen tot beëindiging van hun verblijf in Thaise gevangeniscellen zoveel mogelijk steun krijgen. Uitgangspunt blijft dat het een Nederlandse rechtbank moet zijn die bepaalt of zij zich schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten.
Andere bronnen gebruikt voor ‘Wegkijken in de zaak-Van Laarhoven:
https://www.thailandgek.com/t1503-unhappy-ending-in-thailand-20-000-nederlanders-in-pattaya
https://www.nrc.nl/nieuws/2015/01/31/unhappy-ending-in-thailand-1461302-a50539
https://www.thailandblog.nl/achtergrond/thebulldog-foundation-thailand/
http://www.bd.nl/tilburg/noordanus-groeide-uit-tot-de-crimefighter-van-het-zuiden~a61388b1/
Wildwestwiet Brabant? Het gedraai en de willekeur in de strijd om legalisering: chronologisch overzicht vanaf 2005
Correctie deel 1: abusievelijk was 20 juli als datum uitspraak hoger beroep gegeven. Dit moet zijn 20 juni.
Door: Hans Geleijnse, thailandtref.com op 6 juni 2017.