Het gaat niet goed met de kabinetsformatie in Nederland. De reden? De partijen kunnen het niet eens worden over de snelste manier om Johan van Laarhoven en echtgenote Tukta Kaenin naar Nederland te halen. Een wrang grapje. Het heeft er immers alle schijn van dat ‘de zaak Van Laarhoven’ door de politiek naar een zijspoor is gerangeerd. Even geen tijd. Voor het Nederlands-Thaise echtpaar, dat al ruim drie jaar de dagen moet bijschrijven op hun celmuren, ongetwijfeld een bittere, heel bittere pil om te slikken.Er is niettemin een nieuwtje, dat een sprankje hoop geeft op verandering. Op 20 juni, zo is bekend gemaakt, zal de betrokken rechtbank in Bangkok uitspraak doen in het hoger beroep dat Johan en Tukta hebben aangespannen tegen hun veroordeling tot effectief 20 en 12 jaar gevangenis.
Het is de hoogste tijd dat er enige beweging komt in de zaak-Van Laarhoven. Het laatste nieuws over hen is al bijna een maand oud: een tot dusver mislukte poging van de Haagse rechtbank om Van Laarhoven in Nederland te horen als getuige in de civiele zaak die hij heeft aangespannen tegen de Staat der Nederlanden. De Thaise autoriteiten schijnen daar niet aan te willen meewerken.
De zaak van Laarhoven in de Nederlandse pers. En toen werd het stil
Wat verder achter de schermen gebeurt, zoals het onderzoek van de Nationale Ombudsman dat uit moet wijzen of Johan en Tukta van Laarhoven door Neerlands justitie zijn uitgeleverd aan Thailand, is kennelijk niet sexy of toegankelijk genoeg om boven water te halen.
Hoger beroep dwingt Nederlandse regering tot actie
Ontwikkelingen die tot nieuwsberichtgeving verplichten. De uitspraak in hoger beroep op 20 juni kan de weg vrijmaken voor onderhandelingen met de Thai over terugkeer naar Nederland.
Een strohalm voor de Van Laarhovens misschien, ook al zal nog meer geduld opbrengen hen zwaar vallen. Het heeft weinig zin om te speculeren over hoe die uitspraak gaat uitvallen. Maar hoe dan ook zal die ook de Nederlandse regering tot activiteit dwingen. De ministers van justitie en buitenlandse zaken hebben immers in het verleden de Tweede Kamer laten weten dat het hoger beroep moest worden afgewacht alvorens met de Thaise kant kan worden gepraat over een oplossing.
Met het wegvallen van deze juridische barricade kan ook met een demissionaire regering vol gas kunnen worden gegeven in gesprekken met de Thaise autoriteiten. Iets anders is niet geloofwaardig meer te verkopen. De vraag is dan wel hoe sterk de Nederlandse kaarten zijn. Tot nog toe werd de Thaise bereidheid tot compromis niet echt beproefd. Het kan ‘Bangkok’ niet zijn ontgaan dat ‘Den Haag’ alle kritiek uit de Kamer over de de facto uitlevering van de Van Laarhovens aan Thailand afwijst en de minister van justitie niet bereid was zich persoonlijk voor verbetering van hun lot in te zetten.
Kennismaking met Frans van Laarhoven
Een maand terug geeft een vakantie in Nederland gelegenheid tot een persoonlijke kennismaking met Frans, 59, twee jaar ouder dan broer Johan. Op dat moment is hij pessimistisch over de kansen op voor Johan en Tukta positieve ontwikkelingen. ,,Ik kan alleen maar hopen dat D’66 in de regering komt. Bij die partij is in elk geval de wil zich voor Johan in te zetten”, verzuchtte hij.
Frans, een innemend persoon, raakt geëmotioneerd als het dralen en gedraai van ‘de politiek’ ter sprake komt. Logisch. Neem dit voorbeeld: op 13 april bespreekt de Tweede-Kamercommissie voor Justitie de zaak-Van Laarhoven met minister Blok, de tijdelijk opvolger van zijn niet betreurde partijgenoot Ard van der Steur. Er is ook alle aanleiding voor een gesprek met de minister want de Haagse rechter-commissaris heeft beslist dat het verzoek van Johan en Tukta om als getuigen op te kunnen treden in de civiele zaak die zij tegen de Staat der Nederlanden hebben aangespannen, moet worden gehonoreerd.
Blok krijgt een spervuur van vragen te verwerken van Vera Bergkamp (D’66) en haar collega’s van SP en 50+. Niets in het verslag van de zitting wijst op inbreng van vertegenwoordigers van andere politieke partijen. Als zij er al waren hebben ze wellicht poppetjes zitten tekenen in plaats van hun taak – controleren van de regering – serieus te nemen.
Eén van de vragen die indringend werd gesteld: wat doet de regering om het besluit van de rechter-commissaris kracht bij te zetten. En of de minister maar binnen zes weken met informatie over de laatste ontwikkelingen wil komen. Die zes weken zijn inmiddels ruim verstreken, van Blok niets vernomen, terwijl de Thaise kant blijk geeft geen boodschap te hebben aan wat een Nederlandse rechter-commissaris wil.
Hoge woorden van het establishment
Er staan, zo lijkt het, teveel reputaties op het spel om tot een doorbraak te komen. Van ministers, officieren van justitie, diplomaten, politiefunctionarissen. Van allen die actief hebben meegewerkt aan het Nederlandse rechtshulpverzoek aan de destijds net aan de macht gekomen Thaise junta. Zij blijven tot op de dag van vandaag bij het beeld dat wordt geschetst aan de beruchte brief van 14 juli 2014 van de op de Nederlandse ambassade gestationeerde drugsliaison agent Ben Olde Engberink aan zijn Thaise collega’s. In die brief wordt onomwonden gevraagd om justitiële vervolging in Thailand van het echtpaar. De Van Laarhovens worden neergezet als leiders van een internationaal crimineel netwerk, drugshandelaren, belastingontduikers.
Dit rechtshulpverzoek is met deze brief, zo staat als een paal boven water, instrumenteel is geweest voor de arrestatie twee weken later, berechting en veroordeling Van Laarhoven en echtgenote.
De zware beschuldigende woorden maken het des te opvallender dat er in geen enkel stadium van het justitieel onderzoek een verzoek tot uitlevering aan Bangkok is gedaan. En dat de beschuldigde ver weg in Thailand zit is niet de reden. Ook in het nog lopende onderzoek tegen broer Frans (lidmaatschap criminele organisatie, meewerken aan belastingontduiking) is voortdurend sprake van justitieel spierballenvertoon en mediamanipulatie.
Vendetta in plaats van rechtspraak
Bij The Grass Company zijn de afgelopen jaren herhaaldelijk invallen geweest. Als we mogen geloven wat justitie aan de media vertelt is van alles illegaals boven water gehaald. In 2014 wordt bij doorzoeking van de woning van een medewerker van het bedrijf de vondst van een vuurwapen gemeld. In mei 2015 is er een massale politie-inval in het kantoorgebouw van The Grass Company in Tilburg. De pers wordt de ‘oogst’ getoond. Een geheime bergplaats met illegale voorraad cannabis-producten en tal van ander ‘belastend materiaal’. Justitie laat ook weten dat een bij de ‘zeer professionele’ constructie van de bergplaats betrokken architect en een bouwondernemer zullen worden aangepakt. De Tilburgse burgemeester Noordanus roept van alle daken ‘Dit kan niet. Schande!’ Veel publiciteit, met de door justitie gewenste beeldvorming.
Wat gebeurt vervolgens? Niets. Het bericht over het vuurwapen wordt later door de politie gecorrigeerd. Het blijkt een bibi-gun, een neppistool van het kind van de medewerker. Dat komt een stuk minder prominent in het nieuws. De overdosis stuff in de bergplaats is een beperkte, gericht op drie weken kunnen voldoen aan verkoop in de filialen. Niets ongebruikelijks, stellen de advocaten en Frans van Laarhoven: wat in de wetgeving een legale voorraad wordt genoemd betekent in feite dat het onmogelijk is een coffeeshop te exploiteren. Van Laarhoven wijst erop dat dit ook door de rechter is geaccepteerd, een noodzakelijkheid bij het gedogen van verkoop van soft drugs en derhalve ook usance in de bedrijfstak.
Grass Company eigenaar De Jong tijdens discussieavond in Tilburg over volledige legalisering van softdrugs
Nog meer beeldvorming? In het kader van het tegen hun lopende onderzoek.wordt in maart 2016 door de advocaten met het OM afgesproken dat Frans van Laarhoven en de huidige eigenaar van The Grass Company Marco de Jong zich ten burele melden om te worden gehoord. De pers wordt geïnformeerd dat de twee zijn aangehouden, waarbij wordt benadrukt dat de heren worden verdacht van fraude en belastingontduiking van zo’n 20 miljoen euro en lidmaatschap van een criminele organisatie. Zo komt het ook uitgebreid in de media.
De vraag waarom er op zulke ernstige verdenkingen en beschuldigingen geen voorlopige hechtenis en voorgeleiding aan de rechter volgt wordt niet gesteld. Terwijl dat met al het ‘bewijsmateriaal’ dat het OM zegt te hebben voor de hand zou liggen. Tot op de dag van vandaag is dat niet het geval. Het heeft er alle schijn van dat het OM bij gebrek aan spijkerhard bewijs een vendetta tegen de familie voert, een uitputtingsslag om hen zakelijk en financieel te ruïneren. En publiciteit rond invallen en zgn. arrestaties kan dan helpen.
Is er een andere verklaring te vinden voor het gedrag van OM en justitie? Dit borrelt op: een rechtszaak met Frans als gedaagde zou ongetwijfeld leiden tot het oproepen van Johan en Tukta als getuigen. De advocaten zouden hen ongetwijfeld tot getuigen a décharge oproepen. Dat levert in elk geval een praktisch probleem op met het tweetal in een Thaise gevangenis. Zonder dat is een serieuze rechtsgang voor verdachte Van L. niet mogelijk.
Bij de ontmoeting met Frans komt het niet tot dit koffiedik kijken. Gevraagd naar een verklaring voor het optreden van justitie tegen hem persoonlijk, haalt hij de schouders op. Een gebaar van, had je het anders verwacht. Wel geeft hij aan dat het justitieel optreden tegen hem, Johan en Tukta zo ongeveer identiek is. Onvoldoende bewijzen? Dan maar justitie uit de heup en vermoedens projecteren als zekerheden. In de lijn van ‘links om of rechts om, hij zal hangen’, de door een meeluisteraar in de publiciteit gebrachte ‘uitspraak van een OM-delegatielid in de lobby van hun hotel in Bangkok.