TILBURG – Precies vier jaar zit Tilburger Johan van Laarhoven (57) nu gevangen in Thailand. De ‘Hel van Bangkok’, noemt hij het. De Nederlandse justitie, tuk om de coffeeshopbaas aan te klagen voor belastingontduiking, speelde een dubieuze rol in de aanloop naar zijn arrestatie. Een reconstructie.
Liefst negen microfoons steken in de lucht als een Thaise politiecommissaris op 23 juli 2014 vertelt over de actie waaraan hij zojuist leiding heeft gegeven. Op het terrein van The Phoenix Golf Course in badplaats Pattaya hebben zijn manschappen ’s morgens Johan van Laarhoven en zijn Thaise vrouw Tukta gearresteerd, die daar samen met hun twee jonge kinderen in een mooie villa wonen. De Thaise media zijn massaal aanwezig bij de inval, sommige tv-zenders zenden de politieactie rechtstreeks uit. Thaise kranten en nieuwssites noemen Van Laarhoven, oprichter van coffeeshopketen The Grass Company, een ‘Dutch drug gang leader’ (leider van een Nederlandse drugsbende) en een ‘Dutch dopedealer’ (Nederlandse drugsdealer).
Op de tv-beelden is te zien hoe Van Laarhoven bedremmeld voor zich uitkijkt. Zittend op de bank ziet hij gelaten toe hoe rechercheurs zijn villa overhoop halen. Zijn vrouw Tukta zit op de trap, al even beduusd.
Witwassen
Maandag is het exact vier jaar geleden dat de Tilburger en zijn vrouw in de boeien werden geslagen. In 2015 kreeg Van Laarhoven 103 jaar cel voor het witwassen van het geld dat hij met zijn vier coffeeshops (twee in Tilburg, twee in Den Bosch) heeft verdiend. Zijn vrouw kreeg 12 jaar. Twee jaar later werden hun straffen in hoger beroep teruggebracht tot 75 jaar en 7 jaar en vier maanden. Van de 75 jaar moet Van Laarhoven er effectief 20 uitzitten.
Van Laarhoven en zijn vrouw zijn verbouwereerd als de Thaise politie op 23 juli 2014 hun villa binnenvalt. Maar aan de actie is veelvuldig overleg voorafgegaan met justitie in Nederland, zo zal hem later duidelijk worden. Op het moment van de inval zitten vier Brabantse politiemannen in één van de vele restaurants op het terrein van de golfbaan, wachtend op de bevindingen van hun Thaise collega’s.
De coffeeshops van The Grass Company komen in 2011 onder de loep van politie en justitie te liggen door een anonieme tip. In de kelderruimte van een kantoorpand aan de Valkenjachtstraat in Tilburg zou The Grass Company een geheime opslagplaats hebben voor de soft drugs. Bovendien zouden er regelmatig Thaise vrouwen werken die joints rollen en cannabis verpakken in doosjes. Officier van justitie Lucas van Delft neemt de leiding van het onderzoek op zich. Bij hem rijst het vermoeden dat The Grass Company sjoemelt met de boekhouding en via een ingewikkelde vennootschappenstructuur miljoenen euro’s wegsluist naar het buitenland. Een voormalige inkoper van de coffeeshopketen heeft tegenover justitie verklaard dat The Grass Company bewust te hoge inkoopprijzen opvoert in de boekhouding en zo minder belasting hoeft af te dragen aan de Staat.
Powerpointpresentatie
De 57-jarige Johan van Laarhoven woont sinds 2008 in Thailand. In 2011 verkoopt hij al zijn aandelen in de coffeeshops en bijbehorende rechtspersonen. Maar het Openbaar Ministerie denkt dat hij achter de schermen nog steeds de dienst uitmaakt. In 2012 belt officier van justitie Van Delft met politieman Ben Olde Engberink, die als liaison officer in Bangkok het schakelpunt is tussen justitie in Nederland en de Thaise autoriteiten. Olde Engberink moet achterhalen of het mogelijk is om beslag te leggen op het vermogen en het onroerend goed dat Van Laarhoven in Thailand heeft verworven.
Olde Engberink regelt een ontmoeting tussen een Nederlandse delegatie van justitie en de Thaise politie. In november 2013 doen de rechercheurs Toon van Weerelt en Eric van Otterlo aan de hand van een powerpointpresentatie de Thai uit de doeken waar ze Johan van Laarhoven van verdenken. Ook officier van justitie Van Delft is aanwezig in Bangkok. In een getuigenverhoor bij de Haagse rechtbank zal hij later toegeven dat het ‘vrij lastig’ is om de Thai uit te leggen dat coffeeshops in Nederland soft drugs mogen verkopen en werken met een vergunning van de gemeente. De bepaling dat coffeeshops maximaal 500 gram cannabis in huis mogen hebben en dat de voorraad diverse keren per dag mag worden aangevuld, komt ook ter sprake.
Wat de Nederlanders níet vertellen is dat een groeiend aantal rechters het vreemd vindt dat coffeeshops justitie op hun dak krijgen als ergens een geheime voorraadplaats (een ‘stash’) wordt gevonden. De rechters verklaren coffeeshops in voorkomende gevallen wel schuldig, maar leggen geen straf op omdat ze snappen dat zo’n stash noodzakelijk is. Ook The Grass Company heeft al eens zo’n rechterlijk pardon gekregen voor de opslagplaats die in 2011 werd gevonden aan de Rietveldenweg in Den Bosch.
In het voorjaar van 2014 besluiten Van Delft en zijn onderzoeksteam dat het tijd is voor actie. Voor de eerste week van juli worden invallen gepland in de coffeeshops en kantoorpanden van The Grass Company. In Spanje moet de woning van broer Frans van Laarhoven worden doorzocht, in Luxemburg het trustkantoor dat The Grass Company zou helpen bij het wegsluizen van de coffeeshopgelden. Op 3 juni wordt ook een rechtshulpverzoek naar Thailand verstuurd. Daarin vraagt justitie om Van Laarhoven en zijn vrouw te verhoren, hun villa in Pattaya te doorzoeken en beslag te leggen op alle roerend en onroerend goed.
De tekst gaat verder onder de video van de arrestatie van Van Laarhoven en de inval in zijn villa.
Rechtshulpverzoek
Op 2 juli zijn er invallen in Spanje en Luxemburg, op 4 juli volgt een massale politie-actie bij de vier coffeeshops van The Grass Company in Den Bosch en Tilburg, waar de administratie en alle aanwezige cannabis in beslag worden genomen. Maar in Thailand gebeurt nog niks: het Nederlandse rechtshulpverzoek is niet opgepikt. Van Delft is bang dat Van Laarhoven en zijn kompanen potentieel bewijsmateriaal vernietigen en hun geld in veiligheid brengen. Van liaison officer Olde Engberink krijgt hij te horen dat er wel een mogelijkheid is om de Thai sneller tot actie te bewegen: Thailand zou zelfstandig onderzoek moeten gaan doen naar Van Laarhoven. Na overleg met het ministerie van Veiligheid en Justitie stemt Van Delft in.
Olde Engberink schrijft op 14 juli een brief naar de Thaise procureur-generaal waarin hij aandringt op een strafrechtelijke procedure tegen Van Laarhoven én zijn vrouw. Doe álles wat mogelijk is (‘all necessary proceeding’) om een strafzaak te beginnen tegen de twee verdachten, zo is het verzoek. Hoewel de Thaise vrouw van Van Laarhoven in de Nederlandse strafzaak geen verdachte is, staat in de brief geschreven dat ze betrokken is bij het witwassen van geld. De brief is cruciaal. Thailand heeft de reputatie dat het ongenadig hard optreedt tegen drugsgebruikers en -drugsdealers. Het verzoek van Olde Engberink wordt dan ook opgevat als een uitnodiging om de ‘dopedealer’ in de kraag te vatten en in de gevangenis te zetten.
Van Laarhoven is voorlopig nog niet weg uit de ‘Hel van Bangkok’
Al vier jaar lang zit Johan van Laarhoven nu in de Klong Prem-gevangenis in Bangkok. De ‘Hel van Bangkok’ noemt hij het zelf. Broer Frans meldde deze week het laatste nieuws, dat hij heeft vernomen van één van de Thaise advocaten: het voedselrantsoen van alle gedetineerden is gehalveerd. ,,Om toch voldoende proteïne binnen te krijgen, worden er nu kakkerlakken en wormen door het eten gemixt. Walgelijk, toch?”
Nu het Openbaar Ministerie in Breda gisteren liet weten dat het voorlopig niet om de uitlevering van Van Laarhoven gaat vragen, is de kans groot dat de Tilburger nog heel wat tijd in de bajes zal moeten doorbrengen. De vraag of Van Laarhoven zijn straf in Nederland mag gaan uitzitten, is uitgelopen op een juridisch steekspel waarvan het einde nog niet lang niet in zicht is.
,,Onze beide lieve kinderen moeten al vier jaar zonder hun ouders opgroeien en mijn oudste zoon heeft twee kinderen die ik nog nooit heb vast kunnen houden”, gaf Van Laarhoven in mei aan. ,,Dus ja: mijn overbrenging naar Nederland betekent heel veel voor me en is de drijfveer om dagelijks te blijven knokken tegen al deze ongerechtigheid. Zolang ik nog in leven ben, zal ik blijven vechten om de waarheid boven tafel te krijgen en om mijn onschuld te bewijzen.”
De twee kinderen die door Johan van Laarhoven en zijn Thaise vrouw werden opgevoed (een meisje van hen beiden, een jongetje uit een eerder huwelijk van Tukta) zijn inmiddels naar Europa overgebracht. Broer Frans van Laarhoven en zijn echtgenote houden toezicht op hen. Zijn bezittingen in Thailand –inclusief de villa- is Van Laarhoven kwijtgeraakt aan de Thaise staat. Maar in de verklaring van gisteren suggereert het Openbaar Ministerie dat Van Laarhoven en zijn vrouw toch nog vermogen hebben in Thailand.
De Nationale Ombudsman doet onderzoek naar de vraag of het Nederlandse Openbaar Ministerie onzorgvuldig heeft gehandeld in de zaak-Van Laarhoven. Aanvankelijk weigerde justitie mee te werken, maar inmiddels zijn de gesprekken met de hoofdrolspelers in volle gang. De Nationale Ombudsman hoopt in september of oktober zijn bevindingen te presenteren.
Strategie justitie
Olde Engberink schrijft ook dat Van Laarhoven zich probeert te onttrekken aan de Nederlandse autoriteiten. Maar kort na de invallen in Tilburg en Den Bosch heeft advocaat Gerard Spong aan justitie laten weten dat Van Laarhoven bereid is om naar Nederland te komen en daar opening van zaken te geven over de geldstromen. Van Delft slaat het aanbod af: zo’n verhoor past niet in de ‘strategie van justitie’. Eerst alles in beslag nemen, alle stukken doorvlooien, dan pas is het tijd voor het aanhouden van de verdachten: dat is de route die hij heeft uitgestippeld.
De rechercheurs Van Weerelt en Van Otterlo vliegen op 18 juli opnieuw naar Bangkok. Ze koesteren de hoop dat de Thai na de brief van 14 juli snel tot actie over zullen gaan en dat ze bij de inval aanwezig kunnen zijn. Het loopt anders: op 21 juli worden beiden onder ede verhoord door een Thaise politierechercheur. Na overleg met Van Delft vertellen ze over de in hun ogen dubieuze geldstromen van Tilburg naar Thailand en geven ze nogmaals uitleg over de financiële malversaties waar Van Laarhoven zich volgens hen aan schuldig heeft gemaakt.
In de ochtend van 23 juli volgt de inval bij Van Laarhoven. De Brabantse rechercheurs mogen er niet bij zijn, maar moeten de gebeurtenissen afwachten in een restaurant op het complex van de golfclub. In Breda toont Lucas van Delft zich verrast over het feit dat de Thaise politie Van Laarhoven en zijn vrouw arresteren en in de gevangenis zetten. ,,Daar hebben we nooit om gevraagd”, zal Van Delft later verklaren.
‘Dopedealer’
Nu de Thai Van Laarhoven zelf gevangen hebben gezet, is de vraag wie hem moet gaan vervolgen: Nederland of Thailand? Begin september vliegt Van Delft, samen met zijn rechercheurs Van Weerelt en Van Otterlo, naar Bangkok. Thailand, dat zijn reputatie als anti-drugsland graag in stand wil houden, wil de Nederlandse ‘dopedealer’ het liefst zelf berechten. Het wordt een compromis. De deal die Van Delft sluit is dat Thailand Van Laarhoven vervolgt voor het witwassen van het geld dat hij in Nederland heeft verdiend en dat het parket in Breda Van Laarhoven en de andere bestuurders van The Grass Company vervolgt voor valsheid in geschrifte en belastingontduiking. Van Delft heeft zich er eerder van vergewist dat Van Laarhoven niet de doodstraf kan krijgen: hij gaat ervan uit dat in Thailand de maximumstraf voor witwassen 15 jaar bedraagt.
De staatsgreep die, twee maanden voor de arrestatie van Van Laarhoven, in Thailand een militaire junta aan de macht heeft gebracht, speelt geen rol in de overwegingen van Van Delft. De Europese Unie heeft de samenwerking met Thailand op een laag pitje gezet en adviseert de lidstaten om alle betrekkingen in de ijskast te zetten, maar de Nederlandse justitie blijft zaken doen met hun collega’s in Bangkok.
Als de Thaise rechters Van Laarhoven op 10 november 2015 tot 103 jaar cel (effectief 20 jaar) veroordelen, komt de klap hard aan. Een ‘draconisch vonnis’, noemt advocaat Spong het. ,,Voor iemand van 55 staat dat vrijwel gelijk aan de doodstraf”, zegt zijn broer Frans. ,,Gezien de verschrikkelijke omstandigheden in de Thaise gevangenissen kun je je zelfs afvragen wat de meest humane straf is.”
In het boek ‘PS: dit is vertrouwelijk’ , een briefwisseling tussen Gerard Spong en Peter R. de Vries, schrijft de advocaat: ,,Johan is een coffeeshopeigenaar die met gedoogvergunningen van Nederlandse burgemeesters een aardig bedrag bedrag heeft verdiend en daarover belasting heeft betaald, maar nu in een Thaise cel te Bangkok wegrot na een deal tussen een Nederlandse officier van justitie die voor geen meter deugt en het Thaise Openbaar Ministerie.”
Deze reconstructie is geschreven aan de hand van de verslagen van de getuigenverhoren in de rechtbank Den Haag en andere stukken uit het dossier.
Door René van der Lee, brabantsdagblad.nl op 21-7-2018